بيداري آتشفشان 38500 ساله دماوند
بيداري آتشفشان 38500 ساله دماوند
پراكندگي گازهاي آتشفشاني، خروج حجم زيادي از غبار و گازهاي مختلف و ترك‌هاي نه چندان عميق پوسته زمين در شيب دامنه بلندترين قله ايران، نشانه‌هايي است از بيداري آتشفشان 38500 ساله دماوند كه پس از خاموشي 10 هزار ساله تكاني خورده و بيداري لحظه به لحظه خود را به رخ مي‌كشد، لحظاتي كه انگار با اين شرايط ايران خيلي هم قابل تشخيص نيست تا مانند همان 100 هزار سال قبل، منتظر خروج و رويت گدازه‌ها و سپس تخصيص اعتبار و يا امكانات باشيم. بلندترين قله ايران، امروز، مدت‌ها است كه مي‌لرزد و نفس مي‌كشد تا شايد هشداري باشد، براي مديراني كه همانند سال‌هاي قبل اين قله به خواب رفته‌اند.
دماوند بيدار است، اين را گوشه‌اي از تحقيقات گروه‌هاي كارشناسي سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني كشور نشان مي‌دهد؛ همان گزارش‌هايي كه نسخه‌اي از آن نيز به مراكز مديريتي كشور ارسال شده، تا شايد در كنار همان اعتبارهايي كه به عنوان عمران تخصيص داده مي‌شود، امكاناتي> هم براي تكميل تحقيقات و تاييد احتمالا‌ت در نظر گرفته شود؛ اتفاقاتي كه تا امروز پيش نيامده و به نظر نمي‌رسد كه پس از اين هم براي آن تلا‌شي شود و دقيقا به همين دليل است كه مدير زمين‌شناسي مهندسي و زيست‌محيطي سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني كشور اطلا‌عات به دست آمده را با نگاه به امكانات كشور مطرح كرد و گفت: <آتشفشان دماوند، بخشي از زمين‌شناسي كشور است كه همانند پديده‌هاي ديگر زمين‌شناسي با توجه به امكانات موجود مورد بررسي قرار گرفته است، چون ايران كشوري جوان است، كشوري كه فعل و انفعالا‌ت زمين‌شناسي جواني دارد و توانايي تبديل تفتان، سبلا‌ن و دماوند به آتشفشان‌هاي فعال را دارد حركت مواد مذاب از سطح زمين به بالا بعد از همه اين توضيحات فرهاد انصاري‌مقدم به همان گزارش‌هايي كه چند روز قبل منتشرشده، اشاره كرد و بنا بر همان تحقيقات گفت: <افزايش لرزه‌خيزي يا به‌طور كلي تغيير الگوي لرزه‌خيزي منطقه، خروج گازهاي آتشفشاني و همچنين تغيير در شيب دامنه كوه‌هاي آتشفشان اصلي‌ترين نشانه‌هاي احتمال رويداد آتشفشاني هستند كه در مورد دماوند دو مورد اوليه از ابتداي سال 85 به وضوح ديده شده و با توجه به گزارش‌هاي اخير كارشناسان مبني بر افزايش رويداد زمين‌لغزه در منطقه، احتمال تغيير در شيب دامنه‌هاي قله دماوند نيز وجود دارد.
او و گروه كارشناسي زمين‌شناسي بروز تنها سه نشانه مطرح شده را مهم‌ترين نشانه از حركت مايع مذاب (ماگما) از بخش‌هاي پايين زمين به سمت بالا مي‌دانند، به همين دليل انصاري اين شرايط را اينگونه تشريح كرد: به سبب وجود فشار بسيار زياد در ژرفاي زمين حركت ماگما به سوي دهانه آتشفشان با خروج حجم زيادي از بخار و گازهاي مختلف و همچنين ترك خوردن و متورم شدن پوسته زمين و در نهايت تغيير در شيب دامنه كوه آتشفشان همراه است كه به صورت رويداد زمين‌لرزه و تغيير شيب دامنه ديده مي‌شود. با اينكه گروه كارشناسي اين نشانه‌ها را شناسايي كرده‌اند، اما شناخت دقيق فعاليت‌هاي هر آتشفشان نياز به نصب دستگاه‌هاي رفتارسنج> دارد كه براي كارشناسان ايراني دستيابي به اين امكانات شبيه رويا است.مدير زمين‌شناسي مهندسي و زيست‌محيطي سازمان زمين‌شناسي هم با نگاهي به امكانات امروز ايران گفت: اگرچه كه پروسه زماني فعاليت آتشفشان ما قابل تشخيص نيست، اما نصب شبكه رفتارسنجي در دامنه هر قله آتشفشاني به شناخت شرايط هر آتشفشان خفته‌اي كه امكان فعاليت آن بسيار زياد است، كمك مي‌كند. همين دستگاه‌ها و همين امكانات به شناخت صحيح حركت گدازه‌هاي احتمالي، سيلا‌ب‌هاي به راه افتاده، خاكستر ايجاد شده ناشي از انفجارات ايجاد شده و همچنين گازهاي سمي كه در زمان بروز پديده آتشفشان به وجود مي‌آيد كمك مي‌كند. با اين حال مدير گروه كارشناسان سازمان زمين‌شناسي، داده‌هاي به دست آمده از آتشفشان‌هاي ايران را بسيار اندك دانست و گفت: <نبايد فراموش كرد بيشتر آتشفشان‌هاي ايران خفته هستند و خاموش به شمار نمي‌آيند و تنها با شناخت كافي از پديده‌ها و فرآيند زمين‌شناسي است كه مي‌توان هنگام رويارويي با آنها بدون غافلگير شدن به درستي تصميم گرفت و براي پيشگيري از آسيب‌هاي جاري و مالي گسترده برنامه‌ريزي كرد.
تلفات احتمالي فوران آتشفشان
برنامه‌ريزي‌اي كه انصاري به آن اشاره‌اي كوتاه كرد توجه به تلفات احتمالي فعال شدن آتشفشان‌ها است؛ تلفاتي كه بر اثر جريان‌هاي گدازه و جريان‌هاي گلي (لا‌رها)، پرتاب خاكستر و ابرهاي سوزان باعث مرگ و مير ساكنان نزديك به قله‌هاي آتشفشاني مي‌شوند و تقريبا شرايط زنده ماندن و رها شدن از آن را غيرممكن مي‌كند.با اينكه فوران آتشفشان‌ها بسيار كمتر از حوادث طبيعي ديگر مانند سيل و زلزله است، اما دقت به رشد مناطق مسكوني در اطراف كوه‌هاي آتشفشاني شرايط را به شكلي متفاوت پيش مي‌برد. شرايطي كه براي ساكنان نزديك به بلنداي ايران [دماوند] بسيار خطرناك است.بنا بر تحقيقات اوليه كارشناسان در صورت فعال شدن آتشفشان دماوند، جريان گدازه‌ها از دامنه غربي سرازير و وارد رودخانه لا‌ر مي‌شود. در كنار اين شرايط متصاعد شدن گازهاي سمي نيز شرايط آب و هوايي منطقه را تحت تاثير قرار مي‌دهد. مطالعات كارشناسان نشان مي‌دهد، هنگام فعاليت آتشفشان گازهايي كه داراي دماي بسيار زيادي است و واكنش‌هاي شيميايي دارند با شدت هرچه تمام‌تر از آن خارج مي‌شود.
حرف آخر در بلنداي قله دماوند
سرزمين‌هاي پهناور ايران از ميان آتشفشان‌هاي فعال، خفته و خاموش ميزبان چندين آتشفشان خفته است كه دماوند در كنار تفتان و سبلا‌ن بيشترين نگاه‌ها را به خود جلب كرده است.دماوند آتشفشان فعالي نيست، اما گرم شدن چشمه‌هاي اطراف آن و شكستگي زمين‌هاي دامنه، اطلا‌عات اوليه‌اي است كه تنها وجود احتمالا‌ت را تاييد مي‌كند، اما خروج گازهاي پراكنده در قله بلند ايران، بزرگ‌ترين داده‌اي است كه تنها با شناسايي نوع مواد تشكيل‌دهنده آن همه اين احتمالا‌ت به يقين تبديل مي‌شود؛ نتيجه‌اي كه فقط با رسيدن به نزديكي قله غران دماوند به دست مي‌آيد.
0 نظرات:
ارسال یک نظر